Endodonti, dişin iç kısmındaki sinir, damar ve diğer canlı dokuların yanı sıra dişi çevreleyen dokularda oluşan hastalıkların tanı ve tedavisi ile ilgilenen bir diş hekimliği dalıdır.
Diş fakültesinde mezun olunduktan sonra, endodonti bölümünde uzmanlık eğitimi alan endodonti hekimleri; endodontist olarak isimlendirilir. Endodonti, günümüzde genel olarak kanal tedavisi ile beraber anılır. Endodonti uzmanları, pulpadan kaynaklanan çeşitli hastalıkların önlenmesi ve canlı pulpada var olan hastalıkların önüne geçilmesi, endodontik tedavi gören dişlerin beyazlatılması, dental konuda travma yaşayan dişlerin tedavi edilmesi, endodontik cerrahi uygulamaları gibi birçok diş probleminin tanı ve tedavisinde kullanılır. Kanal tedavisi hakkında ayrıntılı bilgi sahibi olmadan önce, endodontinin ne anlama geldiğini bilmek gerekir.
Endodonti, diş hekimliğinde bilinen çok önemli bir uzmanlık dalı olarak karşınıza çıkar. Genel olarak kanal tedavisi ile bir arada anılan endodonti bilim dalı hekimlerine ise endodontist ismi verilir. Endodontinin ne olduğunu daha iyi anlamak için ise diş anatomisi hakkında temel düzeyde bilgi sahibi olmak tavsiye edilir.
Sindirim sistemine ait olan ilk organ olarak bilinen ağızda yer alan dişler, sindirime ait ilk hareketin yapıldığı canlı dokular olarak nitelendirilir. Dişlerin ağız içinde görünen kısmına kuron (dişin taç kısmı) olarak isimlendirilen, çene kemiği içerisinde kalan kıs ise kök olarak ifade edilir. Dişin gözle görünen kısmı olan kuronun en üst katında, vücudun en sert dokularından biri olan mine yer alır. Dişin, diş eti içerisinde kalan kısmı ise çene kemiği tarafından detaylı olarak çevrelenir. Ancak kök kısmının etrafında bir sement alt tabakası da yer alır. Kökün ve dişin etrafını çevreleyen sement ve mine tabakasının altında ise bir dentin tabakası vardır.
Mine tabakasında bulunmayan sinirler ise daha çok ağrı mekanizmasında rol oynar. Dentin tabakasının alt kısmında ise pulpa bulunur. Dişin pulpa kısmında ise damarlar ve sinirler vardır. Dişlerin gelişimi ve çıkmasında çok önemli rolü bulunan pulpa, dişe ait olan sorunların kişi tarafından ağrı olarak hissedilmesini sağlar. Her insanın ağız içerisinde çok fazla bakteri vardır. Bu bakteriler, ağza alınan besinlerle bir araya geldiğinde ağız asitlerinin oluşmasına neden olur.
Ağız içi hijyenine dikkat edilmediği takdirde bu bakteriler çoğalarak diş minesine zarar verir ve dişin kısa süre içerisinde çürümesine yol açar. Yüzeysel olarak çürük olarak da tanımlanabilir mine çürükleri, tedavi edilmemesi halinde bakteriler çoğalmaya devam ederek zamanla mine tabakasının altında yer alan dentin bölgesine geçer. Kişinin şiddetli şekilde ağrı yaşamasına neden olan bu durumda dişe uygun şartlar altında müdahale edilmezse çürük pulpaya ulaşır ve bu bölgede bulunan damar ve sinirleri tahrip ederek iltihap oluşmasına neden olur. Pupla bölgesinde iltihap birikmesine neden olan bir diğer durun ise travmalardır. Bir dişin diğerini sıkıştırması, dişe dışarıdan gelen çeşitli darbeler bu travmalara örnek olarak verilebilir.
Endodontik tedavi; halk arasında diş özü olarak da bilinen dişin pulpasında yer alan sinir ve damarların bölgeden çıkarılmasıyla oluşan boşluğun dezenfekte edilmesi, mevcut olan kanal yapısının genişletilmesi ve kanallarda yer alan bu boşlukların özel dolgu malzemesi kullanılarak kapatılması ile yapılır. Bu noktada kanal tedavisi ilk olarak kişinin dişinde var olan sorunun, radyolojik görüntüleme ve dental muayene yöntemleri ile tespit edilmesi gerekir. Endodontik tedaviye karar verdikten sonra diş hekimi, hastanın ağrı hissini azaltmak için lokal anestezi uygular.
İlk olarak dentin ve mine tabakasında var olan çürükler temizlenir ve pulpaya açılan bir yol oluşturulur. Sonrasında ise tedavi edilmesi hedeflenen dişe ''rubber dam'' takılarak diş izole edilir. Gerektiği takdirde radyolojik görüntüleme yöntemleri ile diş yeniden kontrol edilir ve özel aletler kullanılarak kökün bulunduğu kanalın içerisinde yer alan mikroorganizmalar tamamen yok edilir. Bu işlem sonrasında ise diş kökü kanalı dezenfekte edilir. Temizlenen bu kanal boşluğu dolgu malzemeler kullanılarak kapatılır ve dişin üst bölümü kuron ile kapatılarak tedavi süreci sonuca ulaştırılır.
Kanal tedavisi sırasında yapılan işlemler sonucunda diş ve çevre dokusu arasında var olan ilişki tamamen kesilir. Bu sayede olası bir enfeksiyon oluşma ya da tekrar etme olasılığı azaltılır. Endodonti tedavisi sonrasında diş ölü olsa bile, çiğneme fonksiyonu sorunsuz şekilde görevini yerine getirmeye devam eder. Aynı zamanda diş altında yer alan çene kemiği aktif şekilde kullanılmaya devam eder. Bu durum ise çene kemiğinin erimesinin önlenmesini sağlar.
Kanal tedavisi sonrasında dişin restore edilmesi sayesinde dişin ömrü uzamış olur. Farklı bir deyimle kanal tedavisi gören ancak restore edilmeyen dişler, sağlıklı dişlerle kıyaslandığında çok daha kırılgan bir yapıya sahiptir. Bu yüzden kanal tedavisi gören dişi koruma altına almak ve ömrünü uzatmak için seramik, porselen ya da metal taç ile tamamen kaplanır. Restore edilen diş ise işlemi takip eden birkaç gün içerisinde hassas olabilir.
Endodonti, dişin iç bölümünde yer alan pulpa dokusunda ortaya çıkan travma, iltihap, enfeksiyon gibi konularla ilgilenir. Kanal tedavisi ile dişin korunması amaçlanırken, endodontistler dişin iç kısmında bulunan yapıya odaklanarak o noktada oluşan hasarı tedavi eder. Diş travmalarından kaynaklanan hasarlarla yine endodonti ilgilenir. Ayrıca endodonti alanının baktığı durumlar şu şekilde sıralanabilir:
Endodonti; diş pulpasından geçen çeşitli sinirlerin hasar alması sonrasında uygulanır. Pulpa dokusu hasarına diş çatlakları, diş kırıkları ve diş çürükleri neden olabilir. Pulpa dokusunun iltihaplanması sonucunda tedavi edilmediği sürece pulpa nekrozuna yani pulpa ölümüne yol açabilir.
Diş çürükleri, dişin dışında bulunan sert yapıların bakteri plağının olumsuz etkilerinden kaynaklı kademeli şekilde tahrip olmasıdır. Eğer bu çürüklere zamanında müdahale edilmezse, çürükler dişin iç kısmında bulunan pulpaya kadar ulaşarak enfeksiyona neden olabilir. Enfeksiyon ise dişin pulpasına ulaştığında dişi korumak ve kurtarmak için endodontik tedavilerin uygulanmasına ihtiyaç duyulabilir. Endodonti, çevre dokular üzerinde yaşanan olumsuz etkileri bulunan pulpa enfeksiyonlarından zarar gören dişlerin korumasını sağlar. Bazı zamanlarda bu çürükler kişide ağrılı belirti vermeden hafif semptomlarla ilerleyebilir ve uzun süre boyunca fark edilmeyebilir. Bu yüzden dişlerin ağrı yaşanmasa bile diş hekimi tarafından düzenli olarak kontrol edilmesi faydalı olacaktır.
Diş kökü, travma ya da çürük sonrasında oluşan kırıklar sonrasında bir şekilde iltihap kapmışsa, ancak buna rağmen diş hala canlıysa kanal tedavisi şarttır. Her diş kökünde diş dokusu ve siniri olarak isimlendirilen bir ya da daha fazla kanal yer alır. Dişin kökü ise dişin içine kadar nüfuz eden ve iltihaba neden olan bakteriler tarafından iltihap kaptığında bu doku ve muhtemel olarak diş siniri doğrudan etkilenir. Diş kökünün iltihaplanması ise genel olarak şiddetli ağrı ile bilinir. Bunlar ise özellikle çok sıcak ve soğuk yiyecek ve içecekleri tüketirken ortaya çıkar. Öyle ki dişe dokunmak bile hastada ağrıya neden olabilir. Kanal tedavisinde bu iltihaplı doku dikkatli şekilde çıkarılır ve kök kanalları diş hekimi tarafından temizlenir. Endodonti tedavisinin temel amacı ise dişi korumak ve olası diş kayıplarının önüne geçmektir.
Kanal tedavisinin tekrar etmesi ve cerrahi girişimin başarılı olmadığı durumlarda ya da aşırı madde kaybı olan ve üstüne dolgu ya da kuron restorasyonu yapılamayacak dişlerde çekim düşünülmelidir. Diş çekiminden sonra oluşan boşluğa ise implant ya da köprü tedavisi uygulanabilir.
Kanal tedavisi sonrası dikkat edilmesi gereken önemli noktalar şu şekilde sıralanabilir:
Bu unsurlara dikkat ettikten sonra, hala yaşanan bir sorun varsa diş hekiminizle iletişim kurabilirsiniz. Gerekli görüldüğü takdirde kontrollerden sonra dolgu işleminin üzerinden geçilir ve gerektiğinde yenilenir.
Dentaliva, söz konusu ağız ve diş sağlığı olduğunda her zaman üst düzey kalite standartlarında çalışmalara imza atan profesyonel bir diş kliniğidir. Uzun süredir bu alanda huzur ve güven ortamında tedavi ortamı sunan kliniğimizde etkili tedavi seçeneklerinden faydalanmak için web sitemizi ziyaret edebilir ya da iletişim numaralarımızı kullanarak alanında uzman ekibimizle irtibat kurabilirsiniz. Gülüş tasarımı, endodonti tedavisi gibi çeşitli tedaviler kalite odaklı olduğunda beklentileri karşılar. Dentaliva, ağız ve diş sağlığı konusunda kalitenin tek adresi olmaya devam ediyor.
Endodonti uzmanı tarafından uygulanan endodonti, yani kanal tedavisi genel olarak risksiz ve acısız bir işlem olarak bilinir. İşlem öncesinde dokunun lokal anestezi işe uyuşturulması sayesinde herhangi bir acı söz konusu değildir.
Kanal tedavisi, ağrısız bir işlemdir. Kanal tedavisi ile uzaklaştırılan doku ağrıya neden olan enfekte doku olduğundan dolayı, kanal tedavisi sonrası dişteki ağrı da sona erer. Dolayısıyla kanal tedavisi sonrasında herhangi bir ağrı hissedilmez.
Endodonti tedavisinin süresi kişinin sahip olduğu kanal sayısı, dişin hangi bölgede bulunduğu ve enfeksiyon şiddetine bağlı olarak farklılık gösterir. Endodontik tedavi pulpada herhangi bir kist ya da enfeksiyon oluşumu yoksa bir seansta bitebilir. Genel olarak diş enfeksiyonlu geldiği için tedavi 2 seans sürebilir. Kanal tedavisinin tek bir seansı ise 45 dakikaya kadar uzayabilir. Diş kanalı ilk seans içerisinde çok iyi temizlenmeli ve şekillendirilmelidir. Kanal tedavisinin 2. Seansında ise kanal içinde bir enflamasyın oluşmadıysa, hastanın dişinde herhangi bir duyarlılık olmadığı takdirde röntgen temiz çıkarsa ve dişi çevreleyen dokuda bir bozukluk yoksa dişin dolgusu yapılarak tedavi tamamlanır.